از زمان حادثه خارج شدن UST از پگ، بازار ارزهای دیجیتال وارد روند نزولی شده است. ورشکستگی‌های نهادی، توقف برداشت‌ها توسط صرافی‌ها، مواجهه پروتکل‌های وام‌دهی با نقدشوندگی و هجوم بانکی - تمام این رویدادها نشان‌دهنده بحران نقدینگی است که آسیب‌پذیری‌های دیفای را به وضوح نمایان کرده است.

در سال 2020، ظهور "تابستان دیفای" شور و شوق بی‌سابقه‌ای را برانگیخت. ماینینگ نقدینگی باعث شد ارزش کل قفل شده (TVL) در پروتکل‌های دیفای از کمتر از 100,000 دلار به اوج 300 میلیارد دلار برسد. وعده بازده‌های سالانه فوق‌العاده بالا یک اثر ثروت ایجاد کرد و انبوهی از کاربران را جذب نمود. این جنون با حضور معامله‌گران اهرمی تشدید شد و دیفای را به اوج خود رساند. با این حال، زمانی که بازار ارزهای دیجیتال با ریسک‌های غیرسیستماتیک مواجه شد، دیفای دچار سقوط سریع و چشمگیری شد.

همانطور که در شکل 1 نشان داده شده است، تا 7 جولای 2022، TVL دیفای 64% از بالاترین رکورد تاریخی خود کاهش یافته بود. ارزش بازار پروژه‌های "بلوچیپ" دیفای نیز سقوط کرد. به عنوان مثال، ارزش بازار یونی‌سواپ 82% و کامپاند 94.4% کاهش یافت، و اکثر پروژه‌های دیفای به ارزش‌گذاری‌های قبل از بازار صعودی خود بازگشتند. حباب ترکید.

دلایل بحران دیفای

1. برخورد با چینش لگو به عنوان نوآوری

در روزهای اولیه، پروژه‌هایی مانند میکرداو، یونی‌سواپ، کامپاند و آوه پایه محکمی برای دیفای ایجاد کردند. این پروتکل‌ها بدون مجوز، شفاف، از نظر منطقی ساده و حتی در بازارهای متلاطم مقاوم بودند.

قابلیت ترکیب‌پذیری دیفای زمانی به عنوان یک نقطه قوت کلیدی ستایش می‌شد. وقتی یک پروژه با نوآوری خود توجه بازار را جلب می‌کرد، بسیاری دیگر سریعاً از آن پیروی می‌کردند و با ترکیب یا تکرار آن ایده، محصولات "موفق" خود را راه‌اندازی می‌کردند. به عنوان مثال:

ماینینگ نقدینگی: ابتدا توسط هامینگ‌بات پیشنهاد و بعداً توسط کامپاند محبوب شد، ماینینگ نقدینگی سریعاً به استانداردی برای بسیاری از پروژه‌ها برای راه‌اندازی توکن‌های خود تبدیل شد. یک مثال برجسته سوشی‌سواپ است که از یونی‌سواپ فورک شد، ماینینگ نقدینگی را معرفی کرد و توکن‌های حاکمیتی (SUSHI) را به تأمین‌کنندگان نقدینگی ارائه داد. این استراتژی به سوشی‌سواپ اجازه داد تا در مدت کوتاهی 83% از نقدینگی یونی‌سواپ را جذب کند و موجی از صرافی‌های غیرمتمرکز (DEX) با نام‌های مشابه غذایی را به وجود آورد.

استخرهای لایه‌ای و اهرم: نوآوری‌هایی مانند "استخرهای تودرتو"، ماینینگ اهرمی و باندینگ ساختارهای پاداش به طور فزاینده‌ای پیچیده‌ای را برای جذب سرمایه معرفی کردند که یک اثر پانزی مانند ایجاد کرد و سرمایه‌گذاران را هنگام سقوط پروژه‌ها آسیب‌پذیر کرد.

در دو سال گذشته، اکثر به اصطلاح نوآوری‌ها در دیفای سطحی بودند. به جای نوآوری واقعی، آنها ویژگی‌ها را روی هم انباشته کردند، اغلب با مکانیسم‌های مبهم و بیش از حد پیچیده، که شفافیت دیفای را از بین برد و سرمایه‌گذاران را در ارزیابی ریسک‌ها ناتوان ساخت.

نوآوری واقعی باید بر استک‌های فناوری، مدل‌های اقتصادی، کاربردهای عملی و زیرساخت‌های امنیتی متمرکز باشد در حالی که ویژگی‌های بدون مجوز، شفاف و کاربرپسند را حفظ کند. نمونه‌هایی از این موارد شامل موقعیت‌های نقدینگی مبتنی بر NFT یونی‌سواپ V3 و veTokenomics کرو است که به دارندگان CRV اجازه می‌دهد توکن‌ها را برای پاداش‌های چند سطحی قفل کنند.

با این حال، نوآوری به تنهایی همیشه مفید نیست. به عنوان مثال، استیبل کوین UST ترا زمانی بازده 20% را ارائه می‌داد که هم سرمایه‌گذاران نهادی و هم سنتی را جذب کرد. اما مکانیسم معیوب آن اصول بازار را نقض می‌کرد و منجر به شکست فاجعه‌باری شد که زنجیره‌ای از بحران‌ها را به راه انداخت.

2. توکنومیکس ناپایدار

مکانیسم‌های توزیع

در روزهای اولیه دیفای، توکن‌ها عمدتاً از طریق ماینینگ نقدینگی و فروش عمومی توزیع می‌شدند. در حالی که این مشوق‌ها کاربران و نقدینگی را جذب می‌کردند، آنها عمدتاً سفته‌بازان کوتاه‌مدت را که "فارم و دامپ" می‌کردند جذب می‌کردند، که فشار فروش قابل توجهی در بازارهای ثانویه ایجاد می‌کرد. این امر اثربخشی مشوق‌های توکن را به مرور زمان کاهش داد، به ویژه زمانی که پروژه‌های جدیدتر بازده‌های بالاتری را ارائه می‌دادند.

برای رفع این مشکل، Curve مدل veTokenomics را معرفی کرد که سرمایه‌گذاران بلندمدت را تشویق و از سفته‌بازی کوتاه‌مدت جلوگیری می‌کند. دارندگان veCRV می‌توانند بر توزیع پاداش CRV در استخرهای نقدینگی تأثیر بگذارند که منجر به پدیده‌ای به نام "جنگ‌های Curve" شد، جایی که پروتکل‌ها برای تضمین نقدینگی به دارندگان veCRV رشوه می‌دهند. این سیستم الهام‌بخش پروژه‌های لایه‌ای مانند Convex و Redacted Cartel شد.

با این حال، veTokenomics حاکمیت را تضعیف کرد. بسیاری از دارندگان veCRV تنها بر حداکثرسازی پاداش‌ها تمرکز داشتند و نه رأی‌دهی برای سلامت بلندمدت پروژه‌ها، که اغلب منجر به تخصیص نادرست منابع می‌شد. علاوه بر این، قفل شدن توکن‌ها، دارندگان را در شرایط نزولی بازار در معرض ریسک‌های بیشتری قرار داد.

عدم جذب ارزش

اکثر توکن‌های دیفای در ایجاد ارتباط مؤثر بین ارزش پروژه و ارزش توکن ناموفق هستند. توکن‌های حاکمیتی اولیه که اغلب از طریق ایردراپ یا ماینینگ نقدینگی توزیع می‌شوند، تنها برای اهداف حاکمیتی خدمت می‌کنند. با این حال، مشارکت در حاکمیت معمولاً پایین است و قدرت تصمیم‌گیری اغلب در دست نهادها یا تیم‌های پروژه قرار دارد که کاربران را بی‌علاقه یا بی‌صدا می‌گذارد.

این طراحی توکن همچنین ارزش‌گذاری را پیچیده می‌کند. برخلاف مالی سنتی که ارزش‌گذاری‌ها بر اساس سود یا جریان‌های نقدی است، توکن‌های حاکمیتی فاقد چنین مکانیزم‌هایی هستند. برای مثال، Aave تلاش کرد تا درآمد پلتفرم را با توکن خود از طریق خرید و سوزاندن AAVE مرتبط کند که فشار تورمی منفی ایجاد می‌کند. اگرچه این رویکرد ارزش توکن را به موفقیت پلتفرم پیوند می‌دهد، اما همچنان در بازارهای نزولی آسیب‌پذیر است.

توکن‌های دیفای باید مدل‌هایی را اتخاذ کنند که ارزش بلندمدت ایجاد می‌کنند و فراتر از حاکمیت و ماینینگ نقدینگی می‌روند. برای مثال، Tokemak به دارندگان TOKE اجازه می‌دهد تا بر جهت نقدینگی تأثیر بگذارند که تلاشی برای افزایش کاربرد توکن است. با این حال، اثربخشی چنین مدل‌هایی هنوز باید مشخص شود.

3. دائوها و حاکمیت ضعیف

توزیع نامتوازن توکن

در بسیاری از پروژه‌ها، تیم‌ها و سرمایه‌گذاران خطرپذیر اکثریت توکن‌ها را در اختیار دارند و قدرت تصمیم‌گیری را انحصاری می‌کنند. این تمرکز اغلب حاکمیت جامعه را تضعیف می‌کند. برای مثال، پیشنهاد عجولانه Solend برای تصاحب حساب یک نهنگ با واکنش منفی به دلیل نادیده گرفتن مشورت کافی با جامعه مواجه شد.

مشارکت ضعیف جامعه

پس از هیجان اولیه، بسیاری از پروژه‌ها شاهد کاهش تعامل جامعه هستند، حتی فعالیت در رسانه‌های اجتماعی نیز کاهش می‌یابد. دارندگان توکن اغلب تنها بر حرکات قیمت تمرکز می‌کنند و توسعه پروژه را نادیده می‌گیرند. در حالی که برخی پروژه‌ها توکن‌هایی را برای مشوق‌های حاکمیتی اختصاص می‌دهند، این‌ها اغلب منجر به پیشنهادات کم‌کیفیت یا غیرمؤثر می‌شوند.

تعادل بین کنترل توسعه‌دهندگان و خودمختاری جامعه

تیم‌های پروژه که به طور عمیق با مسیرهای توسعه آشنا هستند، باید اختیارات خود را با مشارکت جامعه متعادل کنند. غیرمتمرکزسازی زودهنگام حاکمیت خطر تصمیم‌گیری ناهماهنگ را به همراه دارد، در حالی که تأخیر در غیرمتمرکزسازی می‌تواند مشارکت جامعه را محدود کند. حاکمیت مبتنی بر جامعه باید همزمان با بلوغ پروژه‌ها و جذب مشارکت‌کنندگان همسو با ارزش‌ها تکامل یابد.

4. استفاده بیش از حد از اهرم مالی

در سال 2022، محدودیت نقدینگی جهانی و کاهش ارزش دارایی‌های پرریسک باعث اهرم‌زدایی گسترده شد. دیفای نیز از این قاعده مستثنی نبود و طبق گزارش Glassnode، 124 میلیارد دلار ارزش اتریوم در طی شش هفته اهرم‌زدایی شد. رویدادهایی مانند سقوط Luna و جدا شدن موقت stETH از پگ، ریسک‌های سیستمی ناشی از اهرم بیش از حد را برجسته کرد.

بسیاری از محصولات دیفای ماینینگ اهرمی یا توکن‌های ساختاریافته ارائه می‌دادند که بازده بالایی را بدون آموزش کاربران درباره ریسک‌های مرتبط وعده می‌دادند. چنین محصولاتی اغلب فاقد ارزیابی‌های ریسک مناسب بودند و بدون تخصص مهندسی مالی توسعه یافته بودند. در شرایط بازار حاد، دارایی‌های وثیقه - که بسیار نوسانی هستند - با ریسک‌های نقدشوندگی مواجه شدند که بی‌ثباتی بازار را تشدید کرد.

چگونه دیفای می‌تواند قوی‌تر ظاهر شود؟

ساده‌سازی و تمرکز: محصولات دیفای باید قابلیت استفاده و شفافیت را نسبت به ساختارهای پیچیده در اولویت قرار دهند. نوآوری‌های کاربردی مانند ابزارهای مدیریت دارایی بدون مجوز یا وام‌های بدون وثیقه مبتنی بر اعتبار، مسیرهای امیدوارکننده‌ای هستند.

آموزش کاربران: با ارائه منابع آموزشی درباره اصول و ریسک‌های دیفای، موانع ورود را کاهش دهید. ابتکاراتی مانند "اولین NFT من" نمونه‌ای از آموزش مؤثر کاربران از طریق راهنماهای گام به گام است.

بازطراحی توکنومیکس: توکن‌ها باید مشارکت بلندمدت و کاربرد فراتر از حاکمیت یا استیکینگ را ترویج کنند.

انجام آزمایش‌های قوی: محصولات جدید باید شبیه‌سازی‌های بازار، آزمایش استرس و بهبودهای تکراری را برای مقاومت در شرایط حاد انجام دهند.

تقویت دائوها: مشارکت فعال جامعه را با توزیع عادلانه توکن و مشوق‌های معنادار تقویت کنید، در حالی که اطمینان حاصل کنید حاکمیت با اهداف پروژه همسو است.

نتیجه‌گیری

بحران دیفای قابل پیش‌بینی بود و با چرخه‌های طبیعی بازار همخوانی داشت. اگرچه اهرم‌زدایی فعلی دردناک است، اما فرصتی برای بازسازی سالم‌تر فراهم می‌کند. دیفای می‌تواند با پذیرش سادگی، نوآوری و حاکمیت قوی، به رشد پایدار دست یافته و پتانسیل واقعی خود را آزاد کند.

بحران دیفای: راه‌حل چیست؟