تاریخچۀ رمزارز و طرز کار آن

رمزارز برگرفته از واژۀ یونانی «kryptos» به معنای پنهان و ارز از نظر لغوی به‌معنای پول یا ارزش مورد پذیرش عموم است. با استفاده از چند اصطلاح فنی می‌توان رمزارز را به‌عنوان ارزشی تعریف کرد که به‌صورت رمزنگاری‌شده ذخیره شده است، به‌گونه‌ای که از دو بار خرج‌کردن آن جلوگیری شود. رمزنگاری فناوری مورد استفاده برای ایمن‌سازی داده‌ها با بهره‌گیری از رمزگذاری است. این فناوری چندین دهه قبل از به‌کارگیری آن توسط فردی با نام مستعار «Satoshi Nakamoto» برای ایجاد اولین رمزارز جهان به‌نام بیت‌کوین وجود داشته است. رمزارز بر پایۀ یک فناوری‌ با ویژگی‌های منحصربه‌فردی مانند تغییرناپذیری، تمرکززدایی، شفافیت و غیره است که آسیب‌پذیری‌های ارزهای سنتی بدون پشتوانه (پول) و سایر ابزارهای فیزیکی ذخیرۀ ارزش مانند طلا را برطرف می‌سازد. این فناوری بلاک‌چین نام دارد.

همان‌طور که از نام آن پیدا است، بلاک‌چین اصطلاح ساده‌ای است؛ از شنیدن این نام پرطمطراق یکه نخورید. بلاک‌چین، به‌معنای واقعی کلمه، زنجیره‌ای از بلوک‌ها است. این بلوک‌ها داده‌های گروه‌بندی‌شده‌ای هستند که آنها را Ledger می‌نامیم و در شبکه‌ای از رایانه‌ها موسوم به گره توزیع شده‌اند. این گره‌ها بر سر پروتکلی به نام «اجماع» در خصوص نحوۀ عملکرد بلاک‌چین توافق دارند. هر بلاک‌چین‌ دارای اجماع منحصربه‌فرد خود است. چند نمونه از بلاک‌چین‌های معروف عبارتند از:

بلاک‌چین بیت‌کوین
بلاک‌چین اتریوم
بلاک‌چین سولانا

اجازه دهید مبحث فنی رمزارزها را همین جا تمام کنیم و راجع به مشکلاتی صحبت کنیم که رمزارزها آن‌ها را حل می‌کنند. پول سنتی که در فعالیت‌های روزمره‌ از آن استفاده می‌کنیم آسیب‌پذیری‌های زیادی دارد. رمزارزها مشکلاتی را حل می‌کنند که فراتر از مشکل اصلی یعنی دو بار خرج‌کردن هستند.

مشکلاتی که رمزارزها حل می‌کنند

۱. تورم

طبق تعریف ویکی‌پدیا، تورم در مبحث اقتصاد عبارت است از افزایش عمومی قیمت کالاها و خدمات در یک اقتصاد. زمانی که سطح عمومی قیمت بالا می‌رود، هر واحد ارز کالاها و خدمات کمتری را خریداری می‌کند. در نتیجه، تورم معادل با کاهش قدرت خرید پول است. دولت‌ها و بانک‌های مرکزی معمولاً نرخ‌های بهره را دستکاری می‌کنند تا به‌راحتی عرضۀ پول در گردش هر ارز را افزایش دهند که یکی از مشکلات اساسی ارزهای بدون پشتوانه (پول) است. در نتیجه معمولاً نقدینگی به‌طور لحظه‌ای به بازارها تزریق می‌شود، اما عرضۀ اضافی سبب کاهش قدرت خرید آن ارز می‌شود.

رمزارز دارای سقف حداکثر عرضه است که پس از ایجاد از آن فراتر نمی‌رود و نمی‌توان مانند پول سنتی بدون پشتوانه به‌طور پنهانی رمزارز بیشتری تزریق کرد. قبل از ایجاد هر رمزارز بر سر ذخیره‌ی کل آن توافق می‌شود. ارز در گردش می‌تواند به‌صورت دوره‌ای تزریق و یا سوزانده (معدوم) شود که بدین وسیله عامل اصلی تورم برطرف می‌شود.

۲. حوالۀ انتقال پول

ارسال پول از بانکی به بانک دیگر چه در داخل و چه در سطح بین‌المللی با استفاده از حواله‌های معروف مانند Western Union و World Remit انجام می‌شوند که دارای کارمزدی نامعقول و نیازمند اعتمادی غیرمنطقی برای انتقال موفقیت‌آمیز پول هستند؛ همچنین فرایند انتقال بسیار زمان‌بر است. در آیندۀ نزدیک ارزش بازار حواله‌های عمومی به حدود یک تریلیون دلار خواهد رسید. این واسطه‌ها معمولاً کارمزد زیادی بابت انجام فرایند انتقال پولِ شما دریافت می‌کنند و همچنین به اعتماد غیرضروری شما نیاز دارند.

رمزارز با از بین‌بردن واسطه‌ها این مشکل را حل می‌کند؛ نیازی به اعتماد به اشخاص ثالث نیست، زیرا تراکنش‌ها به‌طور خودکار و به‌صورت همتابه‌همتا با کارمزد بسیار کمی (کمتر از یک دلار) بابت پردازش آنها انجام می‌شوند. این کارمزدها توسط رایانه‌هایی دریافت می‌شود که با استفاده از فناوری بلاک‌چین شبکۀ رمزارز را ایمن می‌کنند.

شبکۀ رمزارز با استفاده از فناوری بلاک‌چین

۳. عدم دسترسی به بانک

بیش از 2 میلیارد نفر در سراسر جهان هنوز حساب بانکی ندارند. تعداد قابل‌توجهی از افراد به‌خاطر محدودیت‌های زیرساختی و بوروکراتیک قادر به انجام مبادلات بین‌المللی نیستند. ممکن است داشتن حساب بانکی و استفاده از ارز سنتی (بدون پشتوانه) برای افرادی که در مضیقۀ مالی یا ساکن مناطقی هستند که بانک‌های اندکی دارند، چالش‌برانگیز باشد. افراد بی‌سواد و فقیر نیز می‌توانند به رمزارزها دسترسی داشته باشند و بدون دانش زیاد و با کارمزدهای بسیار کمتر تراکنش‌های خود را انجام دهند.

۴. افزایش شفافیت در مؤسسات خیریه و جمع‌آوری کمک‌های مالی

رمزارز مشکل شفافیت در جمع‌آوری کمک‌های مالی و مؤسسات خیریه را حل می‌کند. رمزارز به دلیل ماهیت شفاف خود امنیت وجوه را تضمین می‌کند. هر تراکنش و حواله قابل ردیابی است. این امر همچنین ناشناسی آدرس‌ها به دلایل امنیتی را حفظ می‌کند. برای جلوگیری از فساد و کلاهبرداری، می‌توان رمزارز را مستقیماً به کیف‌پول رمزارزِ دریافت‌کنندگان واریز کرد. بسیاری از سازمان‌های غیرانتفاعی و سازمان‌های غیردولتی (NGOs) از ایدۀ پرداخت در قالب رمزارز به‌خاطر دسترسی آسان، سهولت و همچنین حفظ ناشناسی افراد استقبال کرده‌اند، زیرا اکثر خیرین ترجیح می‌دهند ناشناس باقی بمانند.

۵. امنیت تراکنش‌ها

امنیت تراکنش‌ رمزارزها تضمین شده است، زیرا رمزارزها غیرمتمرکز (یعنی توسط یک مرجع مرکزی اداره نمی‌شوند) و همچنین همتابه‌همتا هستند. هرچه بلاک‌چین مورد اعتمادتر باشد، امنیت تراکنش‌ها بیشتر است. تراکنش رمزارزها بسیار شفاف است، زیرا تراکنش‌ها از طریق جستجوگر بلاک‌چین قابل مشاهده و ردیابی هستند. برای نقض امنیت رمزارزها باید بیش از 50 درصد از گره‌های تأمین‌کنندۀ امنیت شبکه را متقاعد کنید تا بتوانید یک تراکنش جعلی را انجام دهید که منطقاً غیرممکن است، زیرا در بلاک‌چین برخی از رمزارزها مانند بلاک‌چین بیت‌کوین صدها هزار گره وجود دارد. بسته به تعداد گره‌های تأمین‌کنندۀ امنیت شبکه و همچنین اجماع شبکۀ بلاک‌چین، امنیت رمزارزها از بلاک‌چینی به بلاک‌چین دیگر متفاوت است.

خصوصیات رمزارزها

تضمین امنیت با استفاده از رمزگذاری
غیرمتمرکز (توسط هیچ مرجع مرکزی اداره نمی‌شود)
کار به‌صورت همتابه‌همتا
حفظ حریم خصوصی چرا که تراکنش‌ها به‌صورت ناشناس انجام می‌شوند
تراکنش دائمی و تغییرناپذیر (برگشت‌ناپذیر)
ارز دیجیتال

دسته‌بندی رمزارزها

۱. بیت‌کوین:

بیت‌کوین اولین رمزارز معرفی‌شده است و توسط شخصی با نام مستعار «Satoshi Nakamoto» توسعه یافته است. این رمزارز معتبرترین و قابل‌اعتمادترین رمزارز موجود است. ارزش بازار آن تا جولای 2022 به بیش از 400 میلیارد دلار رسیده است. حداکثر عرضۀ این رمزارز 21 میلیون بیت‌کوین است و هیچ‌گاه نمی‌تواند از این مقدار فراتر رود که از نظر تورم نسبت به ارز سنتی بدون پشتوانه یک مزیت محسوب می‌شود. تا جولای 2022 حدود 19 میلیون بیت‌کوین در گردش بوده است.

۲. آلت‌کوین‌ها:

آلت‌کوین اصطلاحی است که برای رمزارزهای غیر از بیت‌کوین استفاده می‌شود. همۀ رمزارزهای دیگر به‌عنوان آلت‌کوین (یا به‌اختصار Alts) طبقه‌بندی می‌شوند. اتریوم، سولانا، ماتیک، استلار لومن، دوج‌کوین و غیره چند نمونه از آلت‌کوین‌ها هستند.

۳. سایر دسته‌بندی‌ها

شت‌کوین‌ها (میم‌کوین‌ها):

شت‌کوین‌ها به میم‌کوین نیز معروف‌اند. این اصطلاح برای رمزارزهایی استفاده می‌شود که هیچ کاربردی ندارند بلکه در اصل یک طرح پامپ و دامپ هستند. ارزش بازار آنها بیش از 16.36 میلیارد دلار است (cryptoslate.com/cryptos/meme). شت‌کوین‌ها عمدتاً توکن رمزارزها هستند و در مقایسه با آلت‌کوین‌ها و بیت‌کوین از نظر ماهیت بسیار پرنوسان هستند و معامله‌ی آن‌ها برای دارندگان رمزارزها شبیه به قمار است.

استیبل‌کوین‌ها:

استیبل‌کوین‌ها جایگزینی برای نوسانات پرکاربردترین رمزارزها مانند بیت‌کوین و آلت‌کوین هستند. استیبل‌کوین‌ها رمزارزهایی هستند که با قیمت دلار آمریکا تثبیت شده‌اند و دارای پشتوانۀ دلاری برابر با مقدار رمزارز پایدار در گردش هستند. استیبل‌کوین‌ها را می‌توان با سایر ارزها و همچنین طلا تثبیت کرد.

بیت‌کوین و سایر رمزارزها را چگونه و از کجا بخریم؟

پیش از خرید اولین رمزارز خود باید محل خرید آن را انتخاب کنید. در حال حاضر برای انجام این کار صرافی‌های متمرکز که با نام CEX شناخته می‌شوند، صرافی‌های غیرمتمرکز که با نام DEX شناخته می‌شوند، دستگاه‌های خودپرداز بیت‌کوین و غیره وجود دارند. کوینکس، Binance و Coinbase نمونه‌هایی از صرافی‌های متمرکز رمزارز هستند. کوینکس دارای چندین شریک پرداخت مانند Guardian، Mercuryo، MoonPay، Advcash، Banxa و Simplex است. کوینکس از بسیاری از روش‌های پرداخت مانند VISA، Mastercard، Sepa، SWIFT و Bank Transfer پشتیبانی می‌کند. در کوینکس می‌توانید رمزارزهای اصلی مانند بیت‌کوین (BTC)، اتریوم (ETH)، BNB و سایر رمزارزهای معروف و نوظهور را خریداری کنید. کوینکس همچنین دارای امکاناتی مانند معاملات اسپات، معاملات آتی و مارجین است؛ استفاده از آن آسان و دارای رابطی کاربرپسند است. می‌توانید بر اساس حوزۀ قضایی خود از سایر صرافی‌های برتر، دستگاه‌های خودپرداز بیت‌کوین و صرافی‌های غیرمتمرکزی مانند Uniswap، Pancakeswap، Sushiswap و غیره نیز خرید کنید.

چگونه رمزارزها را ذخیره کنیم؟

پس از خریداری رمزارز، برای جلوگیری از کلاهبرداری، سرقت یا هک باید آن را در یک کیف‌پول دیجیتال امن نگهداری کنید. رمزارزها در کیف‌پول‌های دیجیتال و کیف‌پول‌های صرافی متمرکز نگهداری می‌شوند، اما نگهداری رمزارز در کیف‌پول دیجیتال غیرمتمرکز امن‌تر است، زیرا بر روی دارایی‌های خود کنترل کامل دارید. همچنین می‌توان از کیف‌پول غیرمتمرکز سخت‌افزاری نیز استفاده کرد که به کیف‌پول سرد معروف است. Trustwallet، Metamask، Torus، Gnosis و غیره نمونه‌هایی از کیف‌پول‌های غیرمتمرکز هستند. هنگام ایجاد کیف‌پول غیرمتمرکز یک کلید خصوصی به شما داده می‌شود که کلید کیف‌پول شماست. به‌عنوان صاحب این کیف‌پول باید کلید خصوصی خود را در جای بسیار امنی نگه دارید چرا که کلید دارایی شماست. همچنین این کلید خصوصی می‌تواند به‌صورت یک عبارت 12 یا 24 حرفی باشد. تحت هیچ شرایطی نباید این عبارت یا کلید خصوصی خود را با کسی به اشتراک بگذارید، زیرا این کار به معنای واقعی کلمه کنترل دارایی‌های شما را به آن شخص می‌دهد. کیف‌پول‌های سخت‌افزاری درایوهای فیزیکی ذخیره‌سازی سردی هستند که کلیدهای خصوصی رمزارزتان را نگه می‌دارند. Ledger Nano X، Ledger Nano S، Trezor Model T، SecuX V نمونه‌هایی از کیف‌پول‌های سخت‌افزاری هستند. می‌توان این کیف‌پول‌ها را از فروشگاه‌های فیزیکی و تجاری تهیه کرد.

نحوه ارسال و دریافت رمزارزها

رمزارز را می‌توان از یک کیف‌پول به کیف دیگر ارسال و یا آن را دریافت کرد. هر رمزارز در کیف‌پول شما دارای یک آدرس اختصاصی است که به‌عنوان کلید عمومی شما برای آن رمزارز خاص نیز شناخته می‌شود. کلید عمومی هر رمزارز با دیگری متفاوت است. در یک کیف‌پول متمرکز، مشاهدۀ یک آدرس به‌خصوص در زنجیره برای همۀ توکن‌های آن زنجیره (بلاک‌چین) امری متداول است. برای مثال، آدرس رمزارز BNB شما مشابه سایر توکن‌های زنجیرۀ BEP20 (بلاک‌چین BNB) خواهد بود. صرف نظر از این امر، صحت‌سنجی آدرس هر توکن بسیار مهم است، زیرا در صورت ارسال آدرس اشتباه به فرستنده رمزارز یا توکن‌هایتان را از دست می‌دهید. این امر در مورد دریافت رمزارزهایتان در کیف‌پول‌های غیرمتمرکز نیز صادق است. همیشه باید آدرس خود برای آن رمزارز خاص را تأیید و زنجیره را نیز صحت‌سنجی کنید. زنجیرهایی هستند که از شما Memo می‌خواهند. Memo اعداد منحصربه‌فردی هستند که همانند کلید عمومی برای تحویل یک رمزارز لازم هستند. استلار لومنس (XLM) و ریپل (XRP) و توکن‌های مربوط به آنها در بلاک‌چین‌هایشان نمونه‌هایی از کوین‌هایی هستند که به Memo و کلید عمومی نیاز دارند.

خلاصه اینکه رمزارزها آمده‌اند که ‌بمانند و این آیندۀ امور مالی است، زیرا جهان به‌تدریج غیرمتمرکز می‌شود. مجبور نیستیم برای انجام تراکنش‌هایمان به اشخاص ثالث اعتماد کنیم و با پرداخت هزینه‌های نامعقول برای انجام کارهای ساده‌ای مثل انتقال پول به ثروتمندترشدن ثروتمندان کمک کنیم. شفافیت و ناشناس‌بودن در تراکنش‌ها نیز مهم هستند و رمزارز راه ایده‌آلی برای حل این مسئله است و سرانجام مشکل تورمی که قصد ویران‌کردن اقتصاد را دارد نیز حل می‌شود.

ارز دیجیتال چیست؟