صنعت بلاک‌چین آن‌چنان گسترده شده است که هر ساله پیشرفت‌ها و نوآوری‌های جدید بسیاری حاصل می‌شود. در حال حاضر، شبکه‌ها و معماری‌های بلاک‌چینی مختلفی استفاده می‌شوند و روزانه بر تعداد این سیستم‌ها افزوده می‌شود. در بخش‌های بعدی دربارۀ دسته‌بندی لایه‌های مختلف این بلاک‌چین‌ها صحبت خواهیم کرد.

لایر زیرو

از لحاظ تئوری، لایر زیرو لایه‌ای فرض می‌شود که مسئولیت اجرای پروتکل‌ها را برعهده دارد و معماری زیربنایی برای انتقال داده‌هاست. این لایه فناوری بلاک‌چین را با شبکۀ موجود متحد می‌کند و به‌نظر می‌رسد با زنجیره‌های لایۀ 1 سازگار باشد.

احتمالاً ساده‌ترین رویکرد به‌کارگیری نمونۀ خاصی از فناوری اصلی به‌عنوان ابزار یادگیری است. پولکادات یکی از مهم‌ترین پروژه‌ها است و جامعه و تیم پولکادات آن را از نوع لایر زیرو می‌دانند. زنجیرۀ اصلی‌ای که ساخته‌اند زنجیرۀ رله است که به زنجیره‌های لایۀ 1 اجازه می‌دهد روی آن ساخته شوند.

مسئولیت زنجیرۀ رله این است که به‌عنوان پل ارتباطی بین زنجیره‌های مختلف لایۀ 1، که در این متن به آن‌ها پاراچین گفته می‌شود، عمل کند. علت امر آن است که این زنجیره‌ها ظاهراً موازی با زنجیرۀ رله کار می‌کنند. بلاک‌چین‌های لایۀ 1 به‌سختی می‌توانند با یکدیگر ارتباط برقرار کنند و اپلیکیشن‌ها و اطلاعات را به اشتراک بگذارند. از این رو، این مفهوم بسیار امیدوارکننده است زیرا ممکن است بتواند راه‌حلی برای ناکارآمدی ناشی از این مشکل ارائه دهد.

رمزارز های Moonriver و Karura نمونه‌هایی از پروژه‌های معروفی هستند که در حال حاضر زنجیره‌های لایۀ 1 را روی زنجیرۀ رلۀ پولکادات می‌سازند.

لایۀ 1

اصطلاح «لایۀ 1» (L1) عبارتست از یک شبکۀ پایه و زیرساخت‌های بنیادینی که از آن شبکه پشتیبانی می‌کنند. رمزارزهایی چون بیت کوین، اتریوم و سولانا نمونه‌هایی از پلتفرم‌های لایۀ 1 هستند. همان‌طور که بیت کوین نشان داده است، افزایش مقیاس‌پذیری شبکه‌های لایۀ 1 دشوار است. سازندگان برای حل این مسئله پروتکل‌های لایۀ دویی را می‌سازند که برای مسائل امنیتی و اجماع به شبکۀ لایۀ 1 وابسته هستند.

مسئولیت شبکۀ L1 تسویۀ تراکنش‌ها است. این کار مستلزم ارائۀ گزارش از حساب کاربران، یا همان کیف پول آن‌ها، با استفاده از جفت‌کلیدهای نامتقارن و ماندۀ رمزارز یا توکن مربوطه برای اکثر شبکه‌ها است.

هر شبکۀ L1 توکن بومی مخصوص به خود دارد که کاربران می‌توانند از آن برای دسترسی به منابعی که در شبکه در اختیارشان قرار دارد استفاده کنند. شما پرداخت‌های مربوط به خدمات شبکه اعم از ارسال بیت کوین، مینتینگ توکن یا اجرای قرارداد هوشمند را با استفاده از توکن بومی آن شبکه انجام می‌دهید. این نوع خدمات هزینه دارند.

گرچه تمامی شبکه‌های لایۀ 1 از معاملات پشتیبانی می‌کنند، باید متذکر شد که خدمات ارائه‌شده به مشتریان در همۀ شبکه‌ها یکسان نیستند.

لایۀ 2

زنجیره‌های لایۀ 1 زیربنای ساخت بلاک‌چین‌های لایۀ 2 هستند. بلاک‌چین‌های لایۀ 2 اپلیکیشن‌های ساخته‌شده روی زنجیره‌های لایۀ 1، مثل یونی سوآپ روی اتریوم، نیستند؛ تبیین این موضوع مهم است تا اشتباهی رخ ندهد. اکثر بلاک‌چین‌های لایۀ 2 برای رفع مشکل مقیاس‌پذیری موجود در بلاک‌چین‌های لایۀ 1 طراحی شده‌اند. تعداد کثیری از آن‌ها روی مشکلات مربوط به اتریوم متمرکز هستند.

به‌طور خلاصه، اصلی‌ترین روشی که شبکه‌های لایۀ 2 برای رفع مسئلۀ دردسرساز مقیاس‌پذیری در زنجیرۀ لایۀ 1 اتریوم به‌کار می‌گیرند این است که اکثر عملیات‌های خود را به‌صورت برون‌زنجیری انجام می‌دهند. زمانی که تمامی وظایف انجام می‌شوند، فقط نتیجۀ کار به لایۀ 1 برگردانده می‌شود تا پیش از ثبت، تحت پردازشی مستقیم قرار گیرد. این عمل بخش چشمگیری از فشار روی لایۀ 1 را برمی‌دارد که مستقیماً موجب سرعت بیشتر در تأیید تراکنش‌ها و هزینۀ کمتر برای آن تراکنش‌ها می‌شود.

درصورت تمایل به کسب اطلاعات بیشتر دربارۀ هر یک از این فناوری‌ها و نقش‌شان در مقیاس‌بندی اتریوم، بعضی از فناوری‌هایی را که در مقیاس‌بندی به اتریوم کمک می‌کنند لیست کرده‌ایم. از میان مهم‌ترین این فناوری‌ها می‌توان به اوپتیمیستیک رول‌آپ‌ها، رول‌آپ‌های دانش صفر، کانال‌های وضعیت، زنجیره‌های جانبی، پلاسما و والیدیوم اشاره کرد.

لایر زیرو در برابر لایۀ 1 در برابر لایۀ 2

مقیاس‌پذیری و سازگاری با اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز دو ویژگی مهمی هستند که لایه‌های بلاک‌چین را از هم جدا می‌کنند. علاوه بر این، زمانی که کل لایه‌ها بررسی می‌شوند، هر یک به‌عنوان مرحلۀ جداگانه‌ای از پیشرفت در سیستم بلاک‌چین عمل می‌کند.

اکوسیستم سریع‌الرشد بلاک‌چین، که متشکل از خدمات فوق‌پیشرفته مانند دیفای و NFTها است، به‌طور روزافزون توجه بسیاری از افراد را به خود جلب می‌کند. از این رو، مقیاس‌پذیری امری اساسی برای تداوم حیات شبکه‌های بلاک‌چین در درازمدت است. ممکن است سیستم‌های اساسی بلاک‌چین در نهایت مقیاس‌پذیری خود را بهبود بخشند؛ اما این پیشرفت زمان‌بر خواهد بود.

به احتمال زیاد، شبکه‌های لایر زیرو و لایۀ 1 روی مسائل امنیتی تمرکز می‌کنند و در همین حال، به شبکه‌های لایۀ 2 اجازه می‌دهند خدمات آن‌ها را مطابق با موارد خاص اصلاح کنند. این محتمل‌ترین سناریو خواهد بود. احتمال آن وجود دارد که زنجیره‌های بزرگی چون اتریوم، که جامعۀ کاربران و سازندگان آن‌ها قدرتمند هستند، همچنان در آیندۀ نزدیک سلطه داشته باشند.

با این حال، زمینۀ خوبی را برای توسعۀ راه‌حل‌های هدفمند لایۀ 2 از طریق مجموعۀ گسترده و غیرمتمرکز ولیدیتور و شهرت تحسین‌برانگیز خود فراهم می‌آورد.

لایر زیرو:

· سخت‌افزارها، پروتکل‌ها و سایر قطعات اصلی همگی در این لایه قرار می‌گیرند.

· به مؤلفه‌های فیزیکی و اتصال شبکه در بلاک‌چین رسیدگی می‌کند.

· زیرساخت بنیادی شامل سرورها، گره‌ها و مراکز داده از شبکۀ بلاک‌چین پشتیبانی می‌کند.

· سازندگان می‌توانند پاراچین‌ها را مطابق با حاکمیت خاص مدنظر خود ایجاد کنند.

لایۀ 1:

· اطمینان حاصل می‌کند که عملیات‌های حل اختلاف، مکانیزم اجماع و برنامه‌نویسی در بلاک‌چین از کار نیافتاده باشند. بلاک‌چین بیت کوین و بلاک‌چین اتریوم دو نمونه از این موارد هستند.

· مکانیزم اجماع، مانند اثبات کار (PoW) یا اثبات سهام (PoS)، را اجرا می‌کند تا از آپدیت‌های ایمن و پیوستۀ دفترکل اطمینان یابد.

· از ذخیره‌سازی داده‌ها، امنیت و حریم خصوصی شبکۀ بلاک‌چین محافظت می‌کند.

· قوانین مربوط به تأیید تراکنش‌ها و ایجاد بلوک‌های جدید را وضع می‌کند.

لایۀ 2:

· لایه‌های صفر و 1 با قابلیت‌های برتر مقیاس‌بندی خود جایگزین می‌شوند. این لایه امکان ادغام با راه‌حل‌های ارائه‌شده توسط اشخاص ثالث را فراهم می‌آورد.

· پلتفرمی را برای ساخت اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز (dApps) روی شبکۀ بلاک‌چین فراهم می‌آورد.

· از کارکرد قراردادهای هوشمند پشتیبانی می‌کند و امکان پیاده‌سازی تراکنش‌ها براساس برنامه‌ریزی را فراهم می‌آورد.

· ایده‌های سطح‌بالاتر مانند تراکنش‌های برون‌زنجیری را ارائه می‌دهد تا مقیاس‌پذیری را بهبود بخشد و ازدحام شبکه را کاهش دهد.

لایر زیرو در برابر لایۀ و لایۀ 2: هر آنچه باید بدانید