Đã hơn một năm kể từ cơn sốt NFT năm 2021. Theo NFTGO, vốn hóa thị trường của NFT đạt đỉnh 36,8 tỷ đô la vào tháng 3 năm 2022. Khi thị trường sau đó hạ nhiệt, khối lượng giao dịch và vốn hóa thị trường của NFT bắt đầu thu hẹp. Sự mới mẻ trong lĩnh vực tiền điện tử này đã mở rộng ảnh hưởng vượt ra ngoài cộng đồng crypto và tạo ra một thị trường khổng lồ, đồng thời cũng dẫn đến sự kết hợp giữa NFT và DeFi. Thị trường đã chứng kiến sự xuất hiện của các nền tảng cho vay NFT, các nền tảng tổng hợp NFT và thị trường phái sinh NFT, tạo nên làn sóng thứ hai của DeFi Lego được kích hoạt bởi NFT. Tuy nhiên, người ta tự hỏi liệu những sản phẩm này có thực sự được xây dựng để đáp ứng nhu cầu thị trường thực tế và liệu chúng có tạo ra một mệnh đề sai lầm thiếu giá trị cho sự tham gia thị trường hay không. Hôm nay, chúng ta sẽ tìm hiểu xem liệu NFT-fi có phải là một xu hướng khả thi và liệu nó có được thị trường công nhận hay không.

Hình 1: Vốn hóa thị trường & Khối lượng giao dịch của NFT

Nguồn: nftgo.com

Tính đến ngày 1 tháng 6 năm 2022

Có nhiều giải pháp thanh khoản NFT và sản phẩm cấu trúc NFT trên thị trường hiện nay:

1. Phân mảnh NFT: Token FT (như token ERC20) được phát hành bằng cách chia quyền sở hữu của các NFT có giá trị. Các dự án phân mảnh NFT bao gồm Fractional.art, NFTX, v.v.

2. Thị trường cho vay NFT: Người nắm giữ có thể vay các khoản vay ngắn hạn bằng cách thế chấp NFT của họ mà không cần bán chúng. Các thị trường cho vay NFT nổi bật bao gồm BendDAO, NFTfi và Drops DAO.

3. Cho thuê NFT: Người nắm giữ kiếm tiền cho thuê bằng cách cho thuê NFT cho người dùng có nhu cầu. Các dự án cho thuê NFT bao gồm Double, reNFT, v.v.

4. Nền tảng tổng hợp NFT: Các nền tảng này, như Gem.xyz, tập hợp dữ liệu giao dịch từ nhiều sàn giao dịch NFT, cung cấp giá giao dịch NFT tốt nhất tại một điểm và cung cấp cho người dùng thanh khoản cao hơn và nhiều lựa chọn hơn.

5. Phái sinh NFT: Phái sinh NFT bao gồm quyền chọn NFT như Putty, cũng như hợp đồng tương lai vĩnh viễn NFT như NFTprep.

Các dự án này là những nỗ lực ban đầu để kết hợp NFT và DeFi. Đặc biệt, các dự án phân mảnh NFT và nền tảng tổng hợp NFT giải quyết các vấn đề về thanh khoản NFT kém và ngưỡng thị trường cao. Thị trường cho vay NFT và các dự án cho thuê NFT cũng tập trung vào việc cải thiện thanh khoản NFT và hiệu quả sử dụng vốn. Trong khi đó, phái sinh NFT là các sản phẩm cấu trúc phức tạp hơn được xây dựng để cải thiện hiệu quả sử dụng vốn. Tuy nhiên, các dự án này chưa thể đạt được sự áp dụng quy mô lớn vì họ phải đối mặt với những hạn chế về logic NFT cơ bản và không gian phát triển. Tiếp theo, chúng ta sẽ khám phá những nhu cầu thực tế và những mệnh đề sai lầm của NFT.

Nhu cầu thực tế

1. Hiệu quả sử dụng vốn của NFT cần được cải thiện, cho phép người nắm giữ thế chấp NFT của họ để có thanh khoản một phần khi hết tiền mặt.

2. Vấn đề thanh khoản của NFT cần được giải quyết, cho phép người nắm giữ nhanh chóng mua/bán NFT họ sở hữu.

Những mệnh đề sai lầm

1. Hiệu quả sử dụng vốn của NFT có cao hơn không?

Vấn đề về hiệu quả sử dụng vốn của NFT có thể được nhìn nhận từ hai khía cạnh:

1) Người dùng cần nhanh chóng mua và bán NFT, và tần suất giao dịch không nên bị ảnh hưởng bởi thanh khoản kém của NFT;

2) Người dùng nên có thể nhanh chóng chuyển đổi NFT của họ thành thanh khoản và có tiền mặt cho các mục đích khác. Đối với token FT, hiệu quả sử dụng vốn có thể được cải thiện thông qua staking, đòn bẩy, v.v. Tuy nhiên, trong thị trường NFT, chỉ có một vài cách để người dùng có thể cải thiện hiệu quả sử dụng vốn của họ. Ngoài ra, việc kết hợp tài chính với NFT làm tăng đáng kể chi phí học tập. Hiện tại, hầu hết người nắm giữ NFT vẫn dựa vào chiến lược "mua thấp bán cao". Hơn nữa, hầu hết những người nắm giữ như vậy không phải là đối tượng người dùng của các dự án cho vay NFT vì chỉ có NFT blue-chip với thanh khoản tốt và đồng thuận về giá trị mới được chấp nhận.

Về quy mô thị trường tổng thể, hầu hết người dùng được thu hút bởi thị trường thứ cấp và các nền tảng tổng hợp với ngưỡng vận hành thấp, và họ chưa đạt được bất kỳ cải thiện lớn nào về hiệu quả sử dụng vốn. Như được thể hiện trong Hình 2, số lượng địa chỉ mới của Genie và Gem, hai nền tảng tổng hợp NFT, đã tăng đều đặn, với tần suất giao dịch hàng ngày ngày càng tăng. Tuy nhiên, do khối lượng giao dịch và tần suất giao dịch của cả hai đã bị ảnh hưởng bởi điều kiện thị trường trì trệ của NFT, Genie và Gem vẫn chưa đạt được tiềm năng tối đa trong việc cải thiện hiệu quả sử dụng vốn của NFT.

Hình 2: Địa chỉ mới và Giao dịch của các nền tảng tổng hợp NFT

Nguồn: Dune @sohwak

Hãy xem xét hiệu quả sử dụng vốn của các dự án cho vay chính. BendDAO là thị trường cho vay dựa trên mô hình pool thanh khoản, nơi người nắm giữ có thể vay ETH từ pool sau khi thế chấp NFT blue-chip của họ. Do biến động thị trường gần đây, một lượng lớn tiền gửi ETH trong pool thanh khoản của BendDAO đã bị rút ra, dẫn đến nguồn cung ETH giảm. Tuy nhiên, các khoản vay ETH vẫn duy trì ở mức khoảng 19.000 ETH, trong khi nguồn cung MA14 đứng ở mức 46.000. Do đó, chúng ta có thể ước tính sơ bộ rằng hiệu quả sử dụng vốn của BendDAO khoảng 41%.

Hình 3: Hiệu quả sử dụng ETH của Bend

Nguồn: Dune@cgq0123

Lưu ý: MA14 chỉ trung bình động trong 14 ngày, trong khi MA7 chỉ trung bình động trong 7 ngày

NFTfi là thị trường cho vay theo mô hình P2P. Số tiền, lãi suất và thời hạn của các khoản vay trên NFTfi được xác định chung bởi các nhà cung cấp thanh khoản và người cho vay NFT, điều này linh hoạt hơn về mặt lãi suất cho vay. Số lượng khoản vay hàng tháng được cung cấp qua NFTfi tăng từ 21 vào tháng 5 năm 2020 lên hơn 2.000 vào tháng 5 năm 2022, và số tiền cho vay hàng tháng tối đa đạt 27,52 triệu đô la (tháng 3 năm 2022), nhưng con số này chỉ chiếm 1% vốn hóa thị trường của NFT blue-chip (theo báo cáo của NSN-BlueCHIP 10).

Hình 4: Khối lượng cho vay hàng tháng của NFTfi theo Số lượng/Giá trị

Nguồn: Dune@gideontay

JPEG'd cũng là một giao thức cho vay theo mô hình P2P, và hiện chỉ cung cấp cho vay thế chấp cho Cryptopunks, EtherRocks, BAYC và MAYC. Sau khi stake NFT, người nắm giữ sẽ nhận được PUSD, một stablecoin, được cung cấp bởi giao thức từ pool. Ngoài ra, JPEG'd cũng có giới hạn hiệu quả sử dụng vốn 32% cho việc cho vay.

Tất nhiên, cũng có các nền tảng phái sinh NFT giai đoạn đầu khác, nhưng họ chưa giới thiệu bất kỳ sản phẩm trưởng thành nào, vì vậy chúng ta không thể phân tích hiệu quả sử dụng vốn của họ. Mặc dù vậy, có thể thấy trước rằng các phái sinh NFT như vậy sẽ đi kèm với chi phí học tập cao hơn vì chúng là các sản phẩm được thiết kế cho các nhà giao dịch chuyên nghiệp với khẩu vị rủi ro lớn hơn. Do đó, tiềm năng tăng trưởng của chúng bị hạn chế trong thị trường NFT hiện nay.

2. Định giá tài sản và rủi ro thanh lý

Việc định giá NFT đã được thảo luận quá thường xuyên đến mức trở thành một chủ đề nhàm chán. Mọi người quan tâm đến vấn đề này bởi vì biến động giá của NFT sẽ khiến cho việc cho vay NFT hoặc các sản phẩm phái sinh phải đối mặt với rủi ro thanh lý. Khi giá NFT giảm trong thời gian gần đây, BendDAO đã bắt đầu một số phiên đấu giá thanh lý.

Mặc dù hầu hết các giao thức cho vay đều áp dụng chính sách thế chấp vượt mức, nhưng trước những biến động giá mạnh, nhiều NFT sẽ bị thanh lý và bán trên thị trường. Điều này, cùng với tính thanh khoản kém của NFT, có thể dẫn đến bán tháo hoảng loạn, tạo ra vòng xoáy giảm giá, cuối cùng biến các khoản vay thành nợ xấu.

Việc định giá NFT phụ thuộc vào nhiều yếu tố. Hơn nữa, nó cũng dễ bị thao túng. Ví dụ, những người nắm giữ lớn có thể cố tình nâng giá sàn rồi thanh lý NFT, và một NFT có thể bị giảm giá mạnh do bị hack hoặc do lỗ hổng hợp đồng thông minh. Ngoài ra, giá NFT cũng có thể bị ảnh hưởng bởi nhiều yếu tố vô hình. Chẳng hạn, giá của một NFT có thể tăng vọt nếu một người nổi tiếng đột nhiên mua với số lượng lớn hoặc nếu nó công bố kế hoạch airdrop mới.

Vì hầu hết người cho vay không thể ước tính chính xác giá trị nội tại của NFT của họ, họ dễ bị thanh lý nếu vay tiền hoặc sử dụng đòn bẩy. Đây cũng là một trong những lý do tại sao cho vay NFT và các sản phẩm phái sinh chưa được áp dụng rộng rãi: Những người nắm giữ NFT blue-chip lo ngại rằng họ có thể bị thua lỗ trong các tình huống trên, đó là lý do tại sao họ miễn cưỡng thế chấp NFT của mình.

3. Người nắm giữ NFT blue-chip có thực sự cần vay NFT không?

Tất cả thị trường cho vay NFT đều tập trung vào NFT blue-chip, nhưng hầu hết những người nắm giữ NFT blue-chip không có nhu cầu lớn về các khoản vay. Trước hết, những người nắm giữ này quan tâm nhiều hơn đến quyền sở hữu NFT của họ, giống như các tỷ phú sẽ không sử dụng bộ sưu tập của họ làm tài sản thế chấp cho các khoản vay. Thứ hai, các khoản vay NFT tiềm ẩn rủi ro không xác định, và nhiều người nắm giữ NFT blue-chip từ chối đăng ký các khoản vay như vậy sau khi cân nhắc giữa rủi ro và lợi ích. Thứ ba, việc đăng ký vay NFT đi kèm với chi phí học tập cao, và không phải người dùng nào cũng có thể hiểu được nguyên tắc đằng sau các khoản vay như vậy.

Hãy so sánh cơ sở người dùng của các dự án cho vay NFT lớn. Tính đến ngày 15 tháng 6, có khoảng 2,4 triệu người nắm giữ trên thị trường NFT, trong đó 27.833 người nắm giữ NFT blue-chip (một người dùng sẽ được coi là người nắm giữ NFT blue-chip miễn là họ sở hữu ít nhất một NFT như vậy), theo NFTGO. Có 771 người vay trên BendDAO, 1.038 trên NFTfi và 51 trên Arcade. Vì người dùng phải gửi/thế chấp NFT của họ trước khi đăng ký vay, chúng ta có thể coi tất cả những người vay này là người nắm giữ NFT blue-chip. Do đó, rõ ràng là hầu hết những người nắm giữ NFT blue-chip không phải là người dùng của thị trường cho vay NFT.

Hình 5: Người vay và người gửi tiền Bend ETH

Nguồn: Dune@cgq0123

4. Liệu các dự án NFT-fi có thể giữ chân người dùng với cùng một cách khuyến khích cũ?

Các dự án cho vay hoặc phái sinh cũng phải cải thiện tính thanh khoản của giao thức. Hầu hết các dự án như vậy đều cung cấp token gốc làm động lực để thu hút người nắm giữ NFT và người gửi tiền khi họ ra mắt. Về mặt này, những dự án này giống với các nền tảng khai thác thanh khoản DeFi thu hút các nhà đầu cơ với APY cao. Tuy nhiên, vấn đề là họ sẽ không thể duy trì thanh khoản như vậy nếu APY giảm. Thu hút người dùng bằng token khuyến khích vẫn là cách tiếp cận cũ. Mặc dù chiến lược này có thể tạo ra một lượng lớn người dùng ngay từ đầu, nhưng không ai biết liệu giao thức có thể giữ chân được người dùng hay không.

Ví dụ, khi dự án mới được ra mắt, BendDAO đã airdrop token BEND cho những người dùng đã gửi NFT blue-chip và ETH. Nó cũng sử dụng BEND như một khoản trợ cấp khi trả lãi. Tuy nhiên, lãi suất giảm khi giá BEND giảm, điều này làm chậm tốc độ tăng trưởng của người dùng mới.

Do đó, việc thu hút người dùng với APY cao chỉ là bước đầu tiên. Để giữ chân người dùng mới, họ phải tiếp tục khám phá các cơ chế cho vay, giải quyết vấn đề định giá oracle và giảm thiểu rủi ro thanh lý. Các dự án nên phát triển các sản phẩm linh hoạt hơn trong khi mở rộng phạm vi cho vay NFT. Cuối cùng nhưng không kém phần quan trọng, họ cũng có thể cung cấp đánh giá rủi ro, giảm chi phí học tập và mang lại trải nghiệm người dùng tốt hơn.

Kết luận

Sự phát triển từ NFT sang NFT-fi là một quá trình thị trường phát triển từ giai đoạn sơ khai đến giai đoạn trưởng thành hơn. Tuy nhiên, đó cũng không thể tránh khỏi là một quá trình đầy nghi ngờ, cạm bẫy và vấn đề. Khi các dự án NFT-fi tìm cách đáp ứng nhu cầu thực tế, họ cũng sẽ phải đối mặt với những nghi ngờ rằng họ đang đưa ra những mệnh đề sai. Thị trường NFT ngày nay giống như một đứa trẻ sơ sinh cần phải lớn lên và vượt qua thử thách. Mặc dù NFT-fi có thể là một nỗ lực tuyệt vời, nhưng vẫn còn một chặng đường dài phía trước, và các dự án NFT-fi phải tiếp tục khám phá logic cơ bản của họ để giành được sự công nhận của thị trường.

Nghiên cứu CoinEx: Từ NFT đến NFT-fi: Nhu cầu thực tế hay chỉ là đề xuất viển vông?